Tekenencefalitis minst gekend onder Belgen van alle ziekten die te voorkomen zijn door vaccinatie

Brussel, 28 juni 2019 – Slechts een kwart (24%) van alle Belgen kent vandaag tekenencefalitis (TBE), een ziekte die wordt overgedragen door teken. Dat blijkt uit een onderzoek van IPSOS* naar de kennis over en de perceptie van tekenencefalitis in verschillende Europese landen. Nochtans tast deze virale infectieziekte het centrale zenuwstelsel aan en kan TBE zelfs dodelijk zijn. De Hoge Gezondheidsraad en het Instituut voor Tropische Geneeskunde raden vaccinatie tegen TBE ten stelligste aan voor iedereen die naar endemische gebieden reist en buitenactiviteiten beoefent. Preventie door vaccinatie is de beste remedie voor TBE, aangezien er geen behandeling voor de ziekte bestaat. Het farmaceutisch bedrijf Pfizer lanceert daarom een sensibiliseringscampagne om Belgen aan te moedigen zich op tijd te laten vaccineren tegen de ziekte.

TBE, niet bekend bij de Belgen
​Uit een recent onderzoek (2018), uitgevoerd door IPSOS*, blijkt dat tekenencefalitis (TBE) nauwelijks bekend is onder Belgen. De studie wijst uit dat slechts een kwart (24%) van alle Belgen de ziekte kent. Slechts 7 procent van de Belgen die TBE kent, weet dat de ziekte voorkomen kan worden door vaccinatie. Onder de Belgen die bekend zijn met TBE gelooft ongeveer een derde (32%) dat de ziekte behandeld kan worden met antibiotica, wat niet het geval is. 18 procent is er bovendien van overtuigd dat er een specifiek geneesmiddel bestaat om TBE te behandelen, wat evenmin het geval is.

Slechts 10 procent van de Belgen die TBE kennen, weet ook dat er geen genezing van de ziekte mogelijk is. Ongeveer de helft (46%) van alle Belgen die TBE kent, weet niet hoe de ziekte behandeld of voorkomen kan worden. Van alle ziekten die te voorkomen zijn door vaccinatie, is TBE veruit het minst gekend onder Belgen: het gaat om griep (95%), mazelen (92%), tetanus (87%), meningitis (60%), longontsteking (51%), HPV (43%), TBE (24%).¹

"Het is heel belangrijk dat het grote publiek zich bewust is van het bestaan van tekenencefalitis en er met zijn arts of apotheker over spreekt", zegt Ana Moreno, Directeur Vaccins bij Pfizer.

Het vaccinatieschema voor TBE bestaat in totaal uit drie aparte dosissen. Een arts moet deze binnen een bepaalde tijdsspanne toedienen.

TBE is een virale infectieziekte die het centrale zenuwstelsel aantast, met name de hersenen en het ruggenmerg.² TBE kan ernstige neurologische schade veroorzaken en kan in bepaalde gevallen zelfs fataal zijn**. Twee procent van alle personen die getroffen worden door TBE sterft ook aan de ziekte. Eén op de tien houdt ernstige en permanente hersenbeschadiging over aan TBE.⁹ Deze ongeneesbare letsels leiden vaak tot een aanzienlijke verslechtering van de levenskwaliteit van de getroffen personen.¹⁰

Mensen kunnen TBE op twee manieren oplopen. De eerste, en meest voorkomende, is door de beet van een teek die het TBE-virus draagt.² Een snelle verwijdering van de teek verhindert de overdracht niet, want deze vindt meteen na de beet plaats.⁴ Mensen kunnen de ziekte ook oplopen na consumptie van ongepasteuriseerde zuivelproducten van besmette dieren. Zulk een besmetting is echter een stuk minder courant dan de overdracht via tekenbeten.² Toch is er wel degelijk een risico omdat dieren, of het nu huisdieren zijn of niet, vaker aan teken blootgesteld zijn dan mensen.⁹

TBE mag overigens niet verward worden met de ziekte van Lyme. Dat is een compleet andere ziekte die eveneens veroorzaakt wordt door tekenbeten***.

Groeiend aantal patiënten in Europa
​Het aantal gevallen van tekenencefalitis bij de mens is de afgelopen 30 jaar in alle endemische regio's van Europa met bijna 400 procent gestegen.¹² Klimaatverandering heeft er mee voor gezorgd dat deze endemische regio’s zich in Midden- en Noord-Europa hebben verspreid door de komst van meer teken.¹² Bijna acht op de tien van de gevallen van tekenencefalitis - 78 procent - werd dit jaar waargenomen tussen juni en september, doorgaans de periode waarin zich de meeste tekenbeten voordoen. Zo meldde het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding (ECDC) in 2016 2.876 gevallen van TBE in 25 Europese landen.³

Wat zijn de endemische risicogebieden?
​De endemische gebieden van TBE - gebieden waar de ziekte regelmatig voorkomt - liggen dichter bij België dan velen denken. Zo zijn er al gevallen gemeld in verschillende buurlanden van België.⁷ Oostenrijk, Zwitserland en Duitsland behoren bijvoorbeeld tot de groep van Europese landen waar mensen het grootste risico lopen om de ziekte op te lopen.⁴ De Oostenrijkse regering stelt inwoners en toeristen officieel op de hoogte van TBE via apotheken.⁴ Teken komen vooral voor in bosgebieden, maar zijn ook terug te vinden in weiden, parken en tuinen.⁴

Vaccinatie, de meest doeltreffende preventiemaatregel
​Er bestaat momenteel geen behandeling voor TBE. Het is daarom essentieel om de ziekte te voorkomen. Dit kan op twee manieren: door vaccinatie en door het vermijden van tekenbeten.⁶

Vaccinatie is het meest doeltreffende medische preventiemiddel tegen TBE. Het geeft een totale beschermingsgraad van 96 tot 99 procent bij mensen die regelmatig**** worden gevaccineerd tegen TBE.¹¹ Vooral mensen die buitenactiviteiten uitoefenen in endemische gebieden (zoals bijvoorbeeld wandelen, tuinieren, picknicken, fietsen of kamperen) tijdens het actieve tekenseizoen (van het vroege voorjaar tot het late najaar) doen er goed aan om zich op tijd te laten vaccineren.⁹

Een TBE-vaccin is in België verkrijgbaar op medisch voorschrift.⁹ Gezien de ziekte en de mogelijkheid tot preventie via vaccinatie weinig gekend zijn bij het grote publiek, lanceerde het farmaceutisch bedrijf Pfizer recent een bewustmakingscampagne. Het doel van de campagne is het grote publiek en vooral reizigers te informeren over de ziekte en hen aan te moedigen om zich tijdig te laten vaccineren.

"Voor Pfizer is preventie de sleutel", bevestigt Ana Moreno, Directeur Vaccins bij Pfizer.

De campagne loopt via sociale media, verschillende preventievideo’s (hier beschikbaar) en informatieve brochures die Pfizer verspreidt via Belgische apotheken.

De Hoge Gezondheidsraad en het Instituut voor Tropische Geneeskunde raden naast vaccinatie ook nog een aantal andere maatregelen aan om tekenbeten te vermijden.⁴

* De TBE Coverage and Compliance-studie is een grootschalig consumentenonderzoek dat is uitgevoerd om inzicht te krijgen in de bewustwording, de perceptie en de dekking van tekenencefalitis en de vaccinatie tegen die ziekte in verschillende Europese landen. Het kwantitatieve veldwerk voor dit onderzoek werd in opdracht van Pfizer uitgevoerd tussen 19 juli 2018 en 19 september 2018 door GfK SE, in samenwerking met onderaannemers van CINT. De studie werd afgerond door Ipsos GmbH, na de overname van de GfK Health-afdeling door Ipsos in oktober 2018. Meer dan 50.000 volwassenen tussen 18 en 65 jaar oud werden in 20 Europese landen bevraagd om inzicht te krijgen in het huidige niveau van sensibilisering omtrent TBE en vaccinatie, en om factoren en obstakels voor vaccinatie te identificeren.

** De symptomen van TBE manifesteren zich in twee fasen. De eerste begint tussen 4 en 28 dagen na de tekenbeet en omvat griepsymptomen zoals koorts, hoofdpijn, vermoeidheid en lichaamspijn. Deze symptomen duren gemiddeld 2 tot 10 dagen, gevolgd door een asymptomatisch interval van 1 tot 21 dagen. Vervolgens begint de tweede fase met mogelijk ernstige neurologische symptomen zoals hoge koorts, spierkrampen, stuipaanvallen, bewustzijnsstoornissen of zelfs coma. Het post-encefalitis syndroom (PES) van neurologische complicaties ontwikkelt zich eveneens bij 35 tot 58 procent van de patiënten, wat leidt tot langdurige invaliditeit en de levenskwaliteit van de getroffen patiënten aanzienlijk beïnvloedt.¹⁰

*** Antibiotica kunnen de verspreiding van de ziekte van Lyme voorkomen.⁵ Dit is bij TBE niet het geval omdat tekenencefalitis wordt veroorzaakt door een virus. In geval van een infectie kunnen enkel de symptomen behandeld worden, genezing is niet mogelijk.⁶ Bovendien vindt de overdracht van TBE onmiddellijk na de tekenbeet plaats. Bij de ziekte van Lyme moet de teek minstens 12 tot 24 uur op de huid blijven zitten om de bacterie over te dragen. Een snelle verwijdering van de teek vermindert de kans op infectie met de ziekte van Lyme dus aanzienlijk.⁴ Bij TBE is dit niet het geval.

**** Voor personen jonger dan 60 jaar: de eerste booster-dosis wordt 3 jaar na de derde dosis gegeven. Verdere booster-doses moeten om de 5 tot 10 jaar worden gegeven. Personen ouder dan 60 jaar (ouderen): de eerste en alle verdere booster-doses moeten met een interval van drie jaar worden gegeven.⁹

Videos campagne

Extra materialen

Contact

Referenties persbericht